Jaki jest mechanizm działania ipratropium?

Ipratropium to lek stosowany głównie w terapii chorób układu oddechowego, takich jak astma czy przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Zalicza się go do grupy leków przeciwcholinergicznych, które działają jako antagoniści receptorów dla acetylocholiny, przekaźnika nerwowego w układzie nerwowym. W efekcie ipratropium powoduje rozszerzenie oskrzeli, co ułatwia przepływ powietrza przez drogi oddechowe. W artykule postaramy się odpowiedzieć na pytania dotyczące mechanizmu działania oraz farmakokinetyki ipratropium.

Jak działa ipratropium?
Ipratropium jest czwartorzędowym związkiem amoniowym, który działa przeciwdziałając acetylocholinie, przekaźnikowi uwalnianego z nerwu błędnego. Działa więc antagonistycznie wobec acetylocholiny, co skutkuje hamowaniem odruchów przewodzonych drogą tego nerwu. Oznacza to, że ipratropium zapobiega zwiększeniu stężenia wewnątrzkomórkowego cyklicznego guanozynomonofosforanu (cGMP) przez acetylocholinę, działając na receptory muskarynowe w mięśniach gładkich oskrzeli.
Aktywacja układu przywspółczulnego przez acetylocholinę powoduje skurcz oskrzeli; jest to działanie odwrotne do tego, jakie obserwuje się przy aktywacji układu współczulnego, skojarzonego z mechanizmem „walki lub ucieczki”. Zatem działanie antycholinergiczne, czyli hamujące aktywność układu przywspółczulnego, będzie wywoływała rozkurcz oskrzeli.
Rozszerzenie oskrzeli po inhalacji ipratropium jest efektem miejscowego działania leku o stężeniu wystarczającym do wywołania działania przeciwdziałającego acetylocholinie na mięśnie gładkie oskrzeli. Nie jest to wynik działania ogólnoustrojowego leku.
Dane z badań przedklinicznych i klinicznych nie wskazują na to, aby ipratropium negatywnie wpływało na wydzielanie śluzu w drogach oddechowych, oczyszczanie rzęskowe czy wymianę gazową.

Jaka jest farmakokinetyka ipratropium?

Farmakokinetyką określa się losy leku w organizmie, od jego podania do eliminacji.
Działanie terapeutyczne ipratropium wynika z miejscowego działania substancji czynnej w drogach oddechowych. Po wziewnym podaniu leku, od 10 do 30% dawki, w zależności od stężenia roztworu, urządzenia i techniki inhalacji, dostaje się do płuc. Większa część dawki jest połykana i przechodzi przez przewód pokarmowy.
Ze względu na bardzo mały stopień wchłaniania ipratropium przez przewód pokarmowy, biodostępność połkniętej dawki wynosi zaledwie około 2%, co nie ma istotnego wpływu na stężenie leku w krwiobiegu. Część dawki, która dostaje się do płuc, w ciągu kilku minut przenika do krążenia ogólnego.
Na podstawie danych dotyczących wydalania produktu przez nerki, oceniono, że całkowita biodostępność ogólnoustrojowa ipratropium po inhalacji roztworu do nebulizacji wynosi od 7 do 28%.
Lek ten ulega metabolizmowi w wątrobie do nieaktywnych farmakologicznie metabolitów, wydalany jest przez nerki. Okres półtrwania tego leku wynosi około 1,6 godziny.

Podsumowanie

Ipratropium jest lekiem przeciwcholinergicznym, który działa miejscowo na mięśnie gładkie oskrzeli, powodując ich rozszerzenie. Wchłania się słabo z przewodu pokarmowego, większą część dawki stanowi frakcja dostarczona do płuc. Okres półtrwania tego leku wynosi około 1,6 godziny.